چرا حادثه کربلا رخ داد؟/ دلیل عدم همراهی برخی شخصیت‌های بنی هاشم با امام حسین(ع) چه بود؟

به گزارش موج رسا; آ‌یت‌الله العظمی سید محمد حسینی از مراجع تقلید شیعیان و فرزند مرحوم آیت‌الله العظمی عزالدین حسینی زنجانی است، این عالم اهل تشیع درخاندان علم و فقاهت، خاندان امام جمعه زنجان تربیت یافته و به درجه اجتهاد رسیده است.

با قرار گرفتن در ماه محرم و لزوم تبیین حرکت عاشورا و قیام اباعبدالله الحسین(ع) به سراغ این مرجع تقلید اهل تشیع رفتیم تا گفت‌وگویی را در زمینه‌های مختلف حادثه کربلا، رفتار کوفیان، برخی شبهات و ... داشته باشیم.

درباره واقعه عاشورا شبهات و ابهامات مختلفی وجود دارد؛ این شبهات اگرچه اصل قضیه عاشورای سال 61 هجری را زیر سؤال نخواهد برد، اما پاسخ های متنوع و گاه مختلفی که برای آن ها عرضه می شود، ذهن را مشغول و درگیر می کند. حال برای مقابله با توطئه‌های دشمنان نیاز است تا مراجع معظم تقلید و نخبگان در این زمینه با پاسخگویی به شبهات علاوه بر روشن شدن ذهن جوانان مانع شبهه افکنی دشمنان شوند.

در گفت وگویی که با آیت الله حسینی زنجانی، مرجع تقلید شیعیان داشتیم به بررسی برخی از شبهات موجود در این باره پرداخته است. این مرجع تقلید و محقق عاشورایی تأکید کرد که: کسانی در مقابل عبدالله الحسین(ع) ایستادند جاهل بوده و عارف در حقیقت توحید نبودند. اینان پیامبر(ص) را به ‏عنوان پیام‌آور وحی و علم لایتناهی الهی قبول نداشتند اما منافقانه اسلام را به ظاهر قبول کردند و در ظاهر مسلمان شدند که بعدها به اهرم‌های قدرت وصل شدند و کار به جایی رسید که در مقابل ولایت امیرالمومنین(ع)، جانشین برحق پیامیر گرامی اسلامی ایستادند یعنی باید گفت که حادثه کربلا از این جا نشات می‌گیرد.‏

مشروح گفت‌وگو با این مرجع تقلید را در ذیل می‌خوانید:

در ایام محرم قرار گرفتیم و دوباره رنگ و بوی حسین(ع) و کوچه و خیابانها خودنمایی می‌کند. این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: «ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» آقا اباعبدالله الحسین چراغ هدایت و کشتی نجات است و اگر به حقیقت نهضت حسینی با دقت نگاه کنیم، اسلام واقعی دفاع از حدود توحید است چرا که اسلام از سقیفه به بعد دوشقه شد که یک شقه اسلام محمدی و تکیه گاه آن قرآن و عترت است. عترت هم اهل بیت هستند، این موضوع در حدیث کسا آمده و اهل سنت هم روی آن تاکید دارند که در آن پیامبر بزرگوار پنج تن آل عبا را زیر یک کسایی جمع کرده و دعا کردند یعنی باید گفت که اسلام واقعی اسلامی است که پیامبر بر آورد و پایه‌اش روی قرآن و اهل بیت است. حسین بن علی(ع) همه چیزش را در راه اسلام داده و بنابراین در پیشگاه خداوند دارای مرتبه والایی است. آقا اباعبدالله الحسین(ع) از کیان اسلام و کیان توحید دفاع کردند. در اینجاست که به عظمت عاشورا و قیام کربلا پی می‌بریم.

یک اسلام دیگر که به آن اسلام اموی گفته می شود که غیر کتاب خدا را قبول ندارد. اصرار پیامبر بر این اصل بود که اگر می‌خواهید بعد از من دچار ضلالت و گمراهی نشوید باید به این دو استوانه یعنی قرآن و عترت تمسک جویید.

دشمنانی که در مقابل امام حسین(ع) ایستادند از چه اقشاری بودند و چه ویژگی هایی برخوردار بودند؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: کسانی در مقابل عبدالله الحسین(ع) ایستادند اکثرشان جاهل بوده و عارف در حقیقت توحید نبودند. ‏اینان پیامبر(ص) را به ‏عنوان پیام‌آور وحی و علم لایتناهی الهی قبول نداشتند. اگر و  اماهایی گذاشتند و منافقانه ‏اسلام را به ظاهر قبول کردند و در ظاهر مسلمان شدند که بعدها به اهرم‌های قدرت وصل ‏شدند و کار به جایی رسید که در مقابل ولایت امیرالمومنین(ع)، جانشین برحق پیامیر ‏گرامی اسلامی ایستادند یعمی باید گفت که حادثه کربلا از این جا نشات می‌گیرد.‏ بی خبری از اصول و معارف اسلام و قرآن جزو ویژگی‌های این افراد است.

وقتی رفتار کوفیان را بررسی میکنیم این موضوع مشخص می‌شود که آنها مشکل معرفتی نسبت به جایگاه امام داشتند چرا کوفیان با وجود اینکه به امام نامه نوشتند اما او را همراهی نکردند؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: جواب این سوال را امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه داده‌اند، مردم عادی تابع قدرت‌های روز هستند و این فرهنگ را آنها درست می کنند. وقتی که بعد از سقیفه حکومت به دست غیر بنی هاشم افتاد طبیعتاً چنین صحنه هایی هم درست می‌شود یعنی باید گفت که تیر را از سقیفه به آقا اباعبدالله الحسین(ع) زدندبه طوری که مردم را دچار شبهه کردند و همین شبهه بس که مردم گمراه شوند.

از این بعد باید بی پرده سخن بگوییم و تشریح کنیم که ریشه مسائل از کجاها نشات می‌گیرد. ریشه مسائل کربلا و نهضت حسینی و عاشورا از سقیفه نشأت می گیرد اگر سقیفه را خوب بشکافیم علل و عوامل نهضت حسینی از آنجا پیدا می‌شود. پس چون حکومت پرچمدار فقط حسبنا کتب الله بود حذف عترت از صحنه اجتماعی و دینی بود طبیعتا چنین صحنه‌هایی پیش می‌آمد.

در مورد جمله کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا در شرایط امروز چطور می توان حق و باطل را از یکدیگر جدا کرد؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: این جمله منتسب به معصوم نیست اما مشهور است و این یعنی مبارزه حق و باطل در هر دورانی جریان دارد و فقط صورت آن عوض می‌شود و ماهیت آن تغییر نمی کند. شرایط امروز وابسته به شرایط قبل از انقلاب است یعنی جهت دهنده به انقلاب ایران، انقلاب اباعبدالله بود یعنی در سایه نهضت حسینی مردم به خیابان‌ها آمدند، همان طور که حضرت امام حسین(ع) بر علیه ظلم و ستم به پا خاست و کفر زدایی یکی از اهدافش بود.

هدف خاندان پهلوی نیز حذف اسلام بود اما یک نوع زیرکی و فریبکاری در این کار داشتند. انقلاب اسلامی نشأت گرفته از نهضت اباعبدالله است. امروز نیز باید بدانیم که کسانی برعلیه اسلام کار می‌کنند و چه کسانی مدافع اسلامند. امروز مقام معظم رهبری پرچمدار حق طلبی است. اگر ما به امام حسین(ع) قائل شویم همین بس که امام قیام می کند و نتیجه آن بعد از چهارده قرن خود را نشان می دهد.

تعریف شما از خادم واقعی امام حسین(ع) چیست؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: خدای متعال در قرآن کریم و در سوره حمد می فرماید خدایا ما را به صراط مستقیم هدایت کن، افرادی که به آنها توجه کرده و نعمت داد که این نعمت داده شده‌ها در سوره نسا روشن می‌شود یعنی انعام شده‌ها در طبقه اول انبیا و بعد صدیقین هستند که زندگی آنها بر اساس راستی و درستی بیان شده است و حتی شهدا و صالحین در مرتبه بعدی قرار دارند بنابراین خادم شدن یعنی راست کرداری و راست گفتن در آن چیزی که ادعا می کنی یعنی گفته‌ات با رفتار و کردارت یکی باشد.

 شبهاتی در مورد حضرت رقیه سلام الله علیها دختر امام حسین علیه السلام وجود دارد، چقدر درست است؟ آیا شهید مطهری شهادت حضرت رقیه سلام الله علیها را در خرابه های شام از پایه و اساس در کتاب حماسه حسینی رد کرده اند؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: اولا اهل بیت و به طور کلی امامت در غربت بودند و حکومت به دنبال این بود که آنها را حذف کند و به همین خاطر مسائل زیادی را برای شیعیان و جهان اهل بیت(ع) درست کردند. بنابراین اهل بیت(ع) در حال تقیه به سر می بردند. درست است که در تاریخی که آنها نوشتند نامی از حضرت رقیه نیست و شاید در تواریخی هم که ما داریم نامی از آن بزرگوار نیست اما یک دختر سه ساله وجود دارد. ما با احترام به احترام فرمایش شهید مطهری می توانیم این جواب را بدهیم که اولا تاریخ شیعه سینه سینه بوده و اهل بیت(ع) ما در حال تقیه بودند و کسی نمی‌تواند انکار کند که حضرت رقیه نبوده است یعنی با اینکه نمی‌توانیم وجودش را اثبات کنیم اما نمی‌توان نهی کرد.

ما با احترام به تاریخ طبری، تاریخ ابن اثیر و سایر تواریخ معروف که اکثر آنها منابع اهل سنت است باید بگوییم که آن ها تحت سیطره حکومت بودند و نسبت به اهل بیت زاویه داشتند و برخی حقایق را کتمان کردند و ممکن است از قلم در رفته باشد. حتی در تاریخ در میلاد ائمه و پیامبر اختلاف است کسانی که تاریخ را نگاشتند و می نگارند باید به مبانی که اهل بیت در مورد احکام و روایات می‌گویند، مسلط باشند. و بر اساس قواعد نظر دهند و باید در احکام دقت کنیم و ببینیم حکمی که امام صادر کرده آیا در تقیه بوده یا خیر. خیلی از حوادث کربلا در کتب تاریخ وجود ندارند اما سرزبانها است که نمی‌توان آنها را نهی کرد.

یکی از پرسشهایی که پاسخهای متناقض به آن داده شده در مورد حضور امام محمد باقر(ع) در کربلا است آیا ایشان در کربلا حضور داشتند.

آیت‌الله حسینی زنجانی: بله امام محمد باقر(ع) چهار ساله بودند. ما باید به احادیثی که به ما رسیده دقت کنیم. کسانی این احادیث را زیر سوال می‌برند که راه اهل بیت(ع) را نرفتند باید روایات ائمه را بررسی کنیم یکی از علائم روایات صحیح وغیر صحیح در مکتب اهل بیت(ع) این است که همسو با روایات باشد در برخی موارد و روایات را به قرآن عرضه می کنیم. البته باید ببینیم چه کسی روایت را نقد کرده خیلی از چیزها ممکن است از طریق کسی که نقل کننده بوده این کار شده باشد، یعنی باید با ابزاری که برای شناسایی روایات صحیح اهل بیت داریم این مسائل را بررسی کرده و ملاک قرار دهیم. حرف تازه‌ای که بنده دارم این است که ما باید حتی تاریخ را براساس اصولی که اهل بیت به ما داده‌اند نگاه کنیم و تحلیل و بررسی مجدد داشته باشیم.

در مورد طفلان مسلم هم برخی این موضوع را مطرح می‌کنند که چطور این دو کودک توانستند از زندان ابن زیاد فرار کنند و این ماجرا چقدر صحت دارد؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: ممکن است در بیان موضوع شاخ و برگهایی وجود داشته باشد اما اصل قضیه درست است.

چرا برخی شخصیت‌های بنی هاشم امام حسین(ع) را در کربلا همراهی نکردند؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: این یک تصمیم ارادی و انتخابی بوده همانطور که ذکر شد لااکراه فی الدین. محمد حنفیه حضرت امام حسین(ع) را به عنوان امام مسلمین قبول نداشت و لذا از راه دلسوزی به حضرت مشورت می‌داد. وقتی محمد حنفیه از امام می‌پرسد که بچه‌ها را برای چه می‌بری در پاسخ می‌فرمایند که این برای اثبات حقانیت اسلام است و خداوند خواسته است. ما امام حسین(ع) را به این معنا می‌شناسیم. عظمت نهضت عاشورا در این بود که ذره ای زور و اجبار وجود نداشت.

فلسفه اینکه گریه برای امام حسین(ع) گناهان را پاک می‌کند، چیست؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: اگر کسی راه امام حسین را اگر کسی قبول داشته باشد دلش می سوزد و اشک از چشمانش جاری می شود یعنی این دل سوختن انسان را به سمت توحید و توبه می برد. ثارالله یعنی خون خدا وقتی حسین جانشین خدا روی زمین است این خون منتسب به خدا شده بنابراین اگر حسین را به عنوان جانشین خدا قبول داری خود به خود گریه می کنی.

مردم زنجان عزاداری مثال زدنی برای اباعبدالله الحسین دارند، کمی در مورد عزاداری مردم زنجان بفرمایید که چطور شده این عزاداری جهانی شده است؟

آیت‌الله حسینی زنجانی: عزاداری مردم زنجان ریشه در محبت اهل بیت دارد که مردم زنجان دارند، حب الحسین ریشه دارد یعنی با یک شب و دو شب درست نشده نام زنجان در اصل زنگان بوده اگر زنگان را با حروف ابجد برررسی می‌کنیم به نام امام حسین(ع) می‌رسیم. مردم شهر شور و شعور حسینی با سوختگی خاصی عزای امام حسین(ع) را برپا می‌کنند. باید گفت که کیفیت عزاداری مردم زنجان کیفیت ویژه‌ای است و این حسینیه اعظم و زینبیه اعظم همین طور حسینیه و زینبیه نشده یعنی در این مکانها اشکها ریخته شده تا این این جایگاه رسیده است.

گفت‌وگو از علی الماسی

//س